مراحل تشكیل باران سالهای طولانی به عنوان یك راز بزرگ باقی مانده بود تا اینكه در دهه‌های اخیر با كمك وسایل پیشرفته مانند هواپیما، ماهواره و كامپیوتر به مطالعه بادها، جهت آنها و اندازه‌گیری رطوبت، تغییرات آن رطوبت، تعیین سطح فشار اتمسفر و ... پرداخته و به جزئیات شكل‌گیری ابرها و ساختمان و نحوه عمل آنها پی‌ برده‌اند. مراحل تشكیل باران شامل 3 مرحله است: ابتدا مواد خام باران توسط باد در هوا بالا می‌روند. بعد ابرها تشكیل می‌شود و سرانجام قطرات باران فرو می‌ریزند.

دو نوع ابر وجود دارد كه باران را نتیجه می‌دهند و بر اساس شكل‌شان، به دو دسته تقسیم می‌شوند: استراتوس[1] (نوع لایه‌ای) و كومولوس (نوع توده‌ای). ابرهای لایه‌ای باران‌زا خود به دو دسته استراتوس و نیمبواستراتوس (نیمبو به معنی باران است) تقسیم می‌شوند. نوع دوم ابرهای باران‌زا نوع توده‌ای است كه خود به كومولوس، كمولونیمبوس (اگر ارتفاع ابرهای كومولوس خیلی زیاد شود به ابرهای كومولونیمبوس كه معمولاً همراه رعد و برق هستند تبدیل می‌شوند) و استراتوكومولوس تقسیم می‌شود. این ابرها با شكل پف كرده (باد كرده) و انباشته شده روی یكدیگر مشخص می‌شوند. كومولوس و كمولونیمبوس ابرهای توده‌ای حقیقی هستند و استراتوكومولوس شكلی از كومولوسهای تغییر شكل یافته و گسترش یافته است