استعدادي كه انسان و حيوان را به
جستجوي احوالي خاص و فرار ازدستهاي از حالات ديگر واميدارد، ميل يا انگيزه
نام دارد. ميل، منشا اصلي وعلت مخفي لذات و آلام و عواطف گوناگون افراد و
مقدمة حركات و افعالآنهاست. تعداد ميلها به قدري زياد است كه به حساب
نميآيند، ولي كاوشهايروانشناختي، بيانگر اين حقيقت است كه همة آنها وجوه
مختلف چند ميلاصلي يا انگيزة درونياند، كه گويي مانند قوهاي سحرانگيز در
نهاد انسان بهوديعت گذاشته شدهاند تا او را در زندگي رهبري كنند. گرچه
روانشناسان همةاين ميلها را فطري ميدانند، ولي مقصود آنان از فطرت، معني
لغوي آن استكه مقصود از آن، آفرينشي و تكويني بودن آنها است. بدين جهت
فطرت دراصطلاح آنان امور اعم از غريزه را نيز شامل ميشود.
در روانشناسي، تمايلات انسان به
سه دسته فردي، اجتماعي و عالي تقسيمشده است. قسم سوم اين تمايلات، با
تمايلات فطري موردنظر در اين بحثهماهنگ است. نخست نظرية روانشناسان را
دربارة اقسام سهگانه تمايلات بهاختصار يادآور ميشويم، آنگاه به بحث
دربارة تمايلات فطري ميپردازيم :
کتابی که پیش روی شماست مجموعه درس های شهید آیت الله دکتر بهشتی است . رهیافت برگزیده در این کتاب شیوه بحث فلسفی به دور از پیچیدگی هایی است که تنها اهل فن به آن اگاهی دارند .
موضوع بحث های مطرح شده معطوف به یکی از گونه های ارتباط انسان با محیط
زندگی اش ، یعنی رابطه آگاهی و شناخت است . این رابطه آگاهانه میان انسان و
خویشتن او نیز برقرار است که آن را خودآگاهی می نامیم …. کتاب شناخت از دیدگاه فطرت را تقدیم علاقمندان می کنیم .