عنوان                                 صفحه

مقدمه ...............................  1

تقطير نفت خام .......................  7

نمك زدايي از نفت خام ................  8

فرآورده هاي تقطير نفت خام ...........  20

تجزيه و تحليل مواد نفتي از نظر تقطير  22

توليد و تصفيه برش هاي نفتي ..........  28

انواع پالايشگاه ها ...................  29

عاري نمودن نفت خام از آب ............  31

تعادل مايع بخار .....................  34

انواع روغن هاي چرب كننده  ...........  40

مقدمه :

نفت « پترول » يا به اصطلاح روغن هاي معدني مخلوطي از هيدروكربورها مي باشد كه منابع آن اغلب در اعماق زمين وجود دارد .

انگليسي ها كلمه لاتين آن « پترولئوم » را پذيرفته اند . در صورتي كه آلمانيها آن را
«‌ اردل »‌ به معناي روغن زميني مي نامند .

اين ماده را از قرن ها پيش به صورت گاز در آتشكده ها و يا به فرم قير ( ماده اي كه پس از تبخير مواد فرار يا سبك نفت از آن باقي مي ماند ) مي شناخته اند بطوري كه در كتاب مقدس و تاريخي اشاره شده است در ساختمان برج بابل از قير استفاده گرديده و كشتي نوح و گهواره حضرت موسي نيز به قير اندود بوده است .

بابلي ها از قير به عنوان ماده احتراق در چراغها و تهيه ساروج جهت نيز قابل نفوذ نمودن سدها و بالاخره جهت استحكام جاده ها استفاده مي كرده اند . مصريها در قديم مردگانشان را با آن موميائي مي نموده اند . مردم در ايران – روماني – باكو – هند قبل از ميلاد مسيح بصورت گوناگون اين ماده مورد را مورد استعمال قرار داده اند . مدت زمان مديدي مورد استعمال نفت براي مصارف خانگي و يا به عنوان چرب كننده ها بود اما از آغاز قرن شانزدهم ميلادي روز به روز موارد استعمال آن رو به افزايش نهاد تا اينكه در سال 1854 ميلادي ( در شهر گاليسي در اروپاي مركزي ) ‌دو نفر داروساز وجود يك فراكسيون سبك قابل اشتعال را در روغن زميني تشخيص د ادند و همچنين به كمك تقطير ، مواد ديگري بدست آورند كه براي ايجاد روشنايي به كار مي رفت . بر اساس اينكار آزمايشگاهي بود كه بعداً دستگاههاي عظيم نفت طرح ريزي و مورد بهره برداري قرار گرفت .

صنعت نفت با احداث چاه نفت دارك در منطقه پنسيلوانياي اتازوني در 27 ادت 1859 ميلادي با توليد روزانه 1600 ليتر آغاز شد .اين صنعت در ابتدا در بعضي از كشورها مانند كانادا ، روسيه – ايتاليا و سپس با گذشت چند دهه دافه اكتشاف آن به منطقه خاورميانه و خاور دور گسترش يافت .

در پنجم خرداد 1287 شمسي مطابق با 26 مه 1908 ميلادي گروهي از مكتشفين سپس از هفت سال تفحص در تپه ها و كوه هاي جنوب غربي ايران بالاخره نمره زحمات و كوشش خود را در مسجد سليمان واقع در دامنه جبال زاگروس و يا بهتر در كوههاي بختياري يافتند و بدين ترتيب از اين تاريخ صنعت نفت ايران پا به عرصه وجود گذاشت . ساختمان اولين خط لوله به طول 163 مايل بين مسجد سليمان و آبادان و تشكيل يك پالايشگاه در جزيره آبادان مدت سه سال طول كشيد و نخستين جريان نفت به پالايشگه در سال 1911 ميلادي صورت گرفت  بطور كلي توليد روزانه نفت در ايران تدريجاً افزايش يافت بطوري كه در سال هاي قبل از انقلاب اسلامي به حدود 8/5 ميليون شبكه در روز رسيده بود . اما پس از پيروزي انقلاب اسلامي بعلت وجود جنگ تحميلي توسط دولت عراق مقدار توليد نفتن به شدت كاهش يافت . بطوري كه مقدار صادراتي نفت ايران از 867/4 ميليون بشكه در روز ( سال 1356 ) به 797 هزار شبكه در روز (‌سال 1359) كاهش يافت . در آمار منتشره توسط BP توليد نفت خام جهان در سال 1994 روزانه 6/66 ميليون بشكه بوده است كه سهم توليد اعضاي اوپك از آن حدود 3/27 ميليون بشكه در روز (‌41 درصد از كل توليد جهان ) مي باشد بدين ترتيب ، ميزان نفت خام توليد شده براي ايران معادل 6/3 ميليون بشكه در روز ( كه معادل 4/5 درصد از توليد جهاني ) است . در نظر است كه سطح توليد نفت خام طي سالهاي 76-1372 در حدود 5/4 ميليون بشكه در روز حفظ شود .

يكي از مناطق سرشار از ذخاير نفت و گاز ، منطقه خليج فارس مي باشد . خليج فارس ، دريايي ك عمق و نيمه بسته اي در جنوب غربي آسيا با مساحت 251 هزار كيلومتر مربع است . بسته هاي نفتي خليج فارس ، يكپارچه فلات قاره ناميده مي شود . آب آن شود و ميزان نمك در آن 38 تا 70 بخش در هزار اندازه گيري شده است .

هشت كشور ايران ، عراق ، كويت ، عربستان ، قطر ،‌امارات عربي متحده ، بحرين و عمان به عنوان كشورهاي ساحلي خليج فارس ، حدود 65 درصد ذخاير نفت و 32 درصد ذخاير جهان را در اختيار دارند آمار منتشره شركت BP در زمينه ذخاير نفت و گاز نشان مي دهد كه در ابتداي سال 1994 ميلادي كل ذخاير نفت جهان يك تريليون بشكه وكل ذخاير گاز طبيعي جهان 142 تريليون متر مكعب است كه با روند مصرف كنوني كفاف 9/64 سال مصرف جهاني را مي دهند . در اين جهان ايران با 21 تريليون متر مكعب داراي بيشترين ذخاير گاز طبيعي و عربستان با 2/261 ميليارد بشكه صاحب بيشترين ذخاير نفت در منطقه مي باشند . حجم صادرات نفت خام و فراورده هاي نفتي كشورهاي منطقه خليج فارس روزانه به 15 ميليون بشكه در سال 1374 مي رسد كه اين رقم حدود 40 درصد مواد نفتي مورد معامله در بازارهاي جهان را تشكيل مي دئهد يكي ديگر از مناطق نفت خيز كشور ، درياي خزر مي باشد كه در آخر مرداد ماه 1369 با حفر چاهي به عمق 4219 متر در 30 كيلومتري شمال بندر انزلي براي نخستين بار با رسيدن به لايه گاز ،‌ وجود نفت و گاز در اين منطقه به اثبات رسيد. گاز استحصال شده از اين منطقه ( منبع ) شامل 84 % متان ،‌10% پنتان ، 6%‌هگزان مي باشد يادآوري مي شود كه تعداد چاههاي نفت شناسايي شده در بخشي از درياي خزر كه متعلق به ايران مي باشد تا اين تاريخ 40 مخزن ذكر شده است.

 نفت ، منبع انرژي و سرچشمه مواد اوليه بسياري از تركيبات شيميايي است و اين دو از عوامل اصلي اقتصاد مدرن بشمار مي رود در صنايع جديد از اين ثروت بيكران و تغيير و تبديل مواد خام اوليه آن بي اندازه استفاده مي شود مواد حاصل از صنايع نفتي امروزه بدو بخش  تقسيم مي گردد :

1- فرآورده هاي پالايشگاهها                        2- فرآورده هاي صنايع پتروشيمي

اگر نفت در محلي جمع گردد به آن محل حوضچه نفتي و در صورتي كه به صورت گاز جمع شود حوضچه گاز گويند از مجموعه چند حوضچه در يك منطقه جغرافيايي ، يك ميدان نفتي و يا ميدان گاز حاصل مي شود . نفت يا گاز در سنگ هايي كه داراي تخلخل و قابليت نفوذند و سنگ مخزن نام دارند جمع مي شوند . نفت ، گاز و آب در يك مخزن ممكن است با هم وجود داشته باشند چون نفت از آب سبكتر  است هميشه روي آن قرار مي گيرد . مخازن نفت از نظر شكل ، اندازه و تركيب سنگها با هم متفاوت اند . مباحث علم نفت بسيار گسترده و شامل  علوم زمين شناسي ، شيمي ، فيزيك ، رياضيات ، مهندسي و حفاري است . ماده اصلي نفت ، كربن ( C ) و هيدروژن ( H ) است كه اين مواد اساس گياهان و حيوانات را تشكيل مي دهند . از انجا كه بيشتر مخازن نفتي در مجاورت درياها قرار دارند ، ريشه اصلي نفت را بايستي از محيط درياها دانست ، خصوصاً اينكه مواد آلي اي كه در دريا وجود دارند در تشكيل نفت از اهميت بسياري برخوردارند .

نقش گياهان دريايي در تشكيل نفت را مي توان در اين دانست كه قادرند مواد پيچيده آلي را توسط واكنش هاي نوري از مواد غيرآلي كه در آب حل مي شده اند تهيه كنند بعنوان مثال

واكنش فوق گرماگير است و گرما را از نور خورشيد مي گيرد . گاهي مواد آلي از جريانات رودخانه ها گرفته مي شود . بيشتر رودخانه ها داراي مواد آلي اند . مثلاً رودخانه نيل 15 % و رودخانه اوروگوئه 60 % مواد آلي دارند . كربروهيدرات هاي تشكيل شده سپس به هيدروكربن ها تجزيه مي شوند .

( هيدروكربن ها )  ( كربوهيدرات )

مواد آلي سپس تحت شرايط خاصي به نفت تبديل مي شوند . عوامل مؤثر در تبديل مواد آلي به نفت عبارت اند از :

1- گرما و فشار 2- بمباران راديواكتيو توسط مواد راديواكتيو در زمين مانند پرتو گاما 3- واكنش هاي كاتاليزوري كاتاليزورهاي مؤثر در تشكيل نفت ، واناديم ، موليبدن و نيكل هستند كه بعضي از آنها حتي در نفت هم به ميزان جزئي يافت مي شوند .

مواد راديواكتيوي كه ممكن است در نفت يافت شوند ، اورانيوم و پتاسيم هستند نقش مواد راديواكتيو را در تشكيل نفت مي توان در بمباران راديواكتيو اسيدهاي چرب (ROOH) توسط ذرات راديواكتيو مشاهده كرد كه در نتيجه آن هيدروكربن هاي پارافيني تشكيل مي شوند .

بطور خلاصه مراحل زير لازمه تشكيل نفت و گاز هستند : 1- منبع ماده آلي 2- فرآيندي كه مواد آلي را به نفت تبديل كند 3- مخزن براي ذخيره كردن هيدروكربن ها 4- پوشش سنگي براي بستن سيستم ، شرايطي ك