مقدمه :

مقدار گازي كه براي استحصال انرژي و يا توليد تركيبات شيميايي و پتروشيمي مصرف مي شود بسيار زياد است . گازهاي مولد انرژي از هيدروكربورهاي سبك هستند كه ممكن است ناخالصيهايي هم داشته باشند كه قبل از مصرف بايستي جدا شوند . گاز طبيعي ممكن است بعنوان همراه با استخراج نفت و يا مستقلا از منابع گاز زير زميني     ( مانند كنگان و سرخس ) بدست مي آيد .

عمده ترين ناخالصيهاي موجود ئيدروژن سولفوره ، انيدريدكربنيك و رطوبت است مقدار ناخالصيهاي موجود بستگي به منابع توليد دارد و امكان دارد كه مقدر ئيدروژن سولفوره آن تا 50 درصد مجموع نيز برسند .

1-1- تعريف گاز طبيعي و شناخت آن :

همانطوريكه اشاره شد گاز طبيعي تركيبي است كه هيدروكربورهاي اشباع شده شامل گاز متان ( CH4)  ، اتان (C2H6) ،  پروپان ( C3H8) ، بوتان ( C4H10) و درصد ناچيزي هيدروكربورهاي سنگين و نظير پنتان و غيره . جزء عمده گاز طبيعي را متان كه سبكترين بخش تركيبات نفتي است و ميزان آن به 95 درصد مجموع و سپس اتان كه در بعضي مخازن نسبت آن 10 درصد مجموع را شامل مي شود .

هيدروكربورهاي گاز به طور كلي به دو دسته تقسيم مي شوند :

الف ) گازهاي جدا شده از نفت چه در دستگاههاي بهره برداري جدا شوند و يا در مخزن زير زميني جدا شوند به آنها گاز همراه يا مرتبط با نفت و يا ( ASSOCIAIE GAS) گويند .

مانند گازي كه همراه نفت از چاههاي نفت جنوب كشور خارج مي شود . با توجه به اينكه گاز همراه با نفت داراي هيدروكربورهاي سنگين نيز مي باشند . پس از استخراج نفت آنرا وارد دستگاههاي تفكيك نفت نموده و هيدروكربورهاي تر و خشك مجموعه از آن جدا مي شوند و سپس با يك سلسله عمليات در كارخانه هاي گاز و گاز مايع          ( N.E.L) شركت ملي نفت ، گاز خشكي جدا و بوسيله خط لوله تحويل شركت ملي گاز مي گردد .

ب) گازهائيكه هنگام اكتشاف همراه نفت نبوده و تماس هم با نفت نداشته اند آنها را گاز غير همراه يا غير مرتبط و يا ( NON – ASSOCIATED) گويند .

2-1-  انواع گاز طبيعي و موارد مصرف :

گاز طبيعي برحسب ناخالصيهاي موجود در آن بنامهاي مختلف شناخته مي شوند كه در اينجا به دو نوع آن اشاره مي نمائيم .

1- گاز شيرين :

گاز شيرين گازي است كه هيدروژن سولفوره ( H2S) و گاز انيدريك كربنيك ( CO2) آن در حداقل مجاز و مناسب خط لوله باشد .

2- گاز ترش :

دستگاههاي مربوطه و پايين آوردن ارزش حرارتي گاز طبيعي مي بايستي از آن جدا گردند ، لذا پالايشگاه گاز بيد بلند بهمين دليل تاسيس شده است تا گازهاي اسيدي حاصله از منابع نفتي آغاجاري را كه درصد حجمي آن به 3.3 درصد مي رسد از گاز طبيعي جدا نمايد .